Otłuszczenie i uformowanie tusz pozyskanych od młodego bydła opasowego

WSTĘP I CEL: Mięso wołowe posiada dużą wartość odżywczą i dietetyczną. Główną w Polsce bazą pozyskiwania wołowiny są stada użytkowane mlecznie. Zwiększenie produkcji mięsa wołowego oraz poprawa jego jakości może nastąpić poprzez wykorzystanie w opasie mieszańców mięsnych, otrzymywanych w drodze krzyżowania towarowego. Istotny jest dobór rasy mięsnej wykorzystywanej do produkcji materiału opasowego. Na jej wybór wpływ mają głównie warunki glebowo-klimatyczne oraz system i zakładany cel produkcji. Aby krzyżowanie wiązało się z uzyskaniem zamierzonych efektów, powinno być poprzedzone poznaniem potencjału produkcyjnego mieszańców. Wobec intensywnej pracy hodowlanej w większości ras mięsnych, ich możliwości wykorzystania w produkcji mieszańców mięsnych na bazie jałówek i krów mlecznych powinny być weryfikowane. Rasy hereford, limousine i charolaise, różniące się wczesnością osiągania dojrzałości rzeźnej, różnie oddziałują na wartość rzeźną mieszańców uzyskanych z ich udziałem.
Celem podjętych badań było określenie wpływu genotypu i płci opasanych zwierząt na otłuszczenie i uformowanie  pozyskanych od nich tusz. Przyjęto założenie, że o ile można przewidzieć większe otłuszczenie u jałówek i wolców w porównaniu do buhajków, to różnice w otłuszczeniu buhajków i wolców między poszczególnymi mieszańcami należy sprawdzić. 
MATERIAŁ I METODY: W pracy oceniano wartość rzeźną 87 sztuk młodego bydła opasowego. Były to mieszańce mięsne pochodzące z krzyżowania krów rasy polskiej holsztyńsko-fryzyjskiej (Phf) z buhajami ras charolaise (CH), limousine (LIM) i hereford (HH). W krzyżowaniu wykorzystano nasienie pochodzące od 6 buhajów rasy CH, 7 LIM i 5 HH. Cielęta skupiono w wieku 2-4 tygodni, odchowano i poddano opasowi. W półintensywnym opasie do 540 dnia życia wykorzystywano pasze dominujące w żywieniu bydła opasowego w regionie Polski północno-wschodniej. Zwierzęta żywiono kiszonką z traw do woli, którą uzupełniano mieszanką treściwą. W skład paszy treściwej wchodziły: śruta z pszenżyta i poekstrakcyjna śruta rzepakowa.  Po zakończonym opasie zwierzęta przewożono do oddalonego o 85 km zakładu mięsnego, gdzie ubijano je wg obowiązującej technologii. Łącznie ubito 33 buhajki, 40 wolców i 14 jałówek (jałówki wyłącznie  Phf x LIM). Oceniono ich umięśnienie (uformowanie tuszy) i otłuszczenie wg systemu EUROP oraz obliczono wskaźnik wydajności rzeźnej (masa tuszy x 100%/masa przed ubojem). Wyniki oceny EUROP  (E+, E , E-, U+, U, U-, ..) wyrażono w skali od 1 do 15 (5 klas x 3 podklasy).

 WYNIKI: Średnia masa ciała opasów przed ubojem (po transporcie i dobowej głodówce) wynosiła 505,8 kg. Na koniec opasu średnia masa ciała wynosiła 534 kg. Uwzględniając masę urodzeniową i wiek zakończenia opasu, łatwo obliczyć, że średni przyrost masy ciała podczas odchowu i półintensywnego opasu przekraczał 900 g. Jest to dobry wynik, zważywszy na fakt, że w żywieniu stosowano głównie kiszonkę z traw, paszę objętościową dominującą w regionie Polski północno-wschodniej. Powszechnie wiadomo, że lepsze efekty w opasie uzyskuje się wykorzystując kiszonkę z kukurydzy. Na wartość masy ciała przed ubojem istotnie wpływała płeć opasów, natomiast nie wykazano statystycznego wpływu genotypu. Jałówki zgodnie z przewidywaniami były lżejsze od buhajków, średnio o 10,81% i od wolców, średnio o 9,89%. Interesujący jest brak istotnych różnic w masie końcowej między buhajkami i wolcami. Najwyższym wskaźnikiem  wydajności rzeźnej charakteryzowały się buhajki, uwzględniając płeć oraz mieszańce Phf x LIM (58,00%), uwzględniając genotyp opasów. Pod względem uformowania tuszy najwyżej oceniono mieszańce Phf x HH. Przeliczona wartość oceny 8 odpowiada klasie R. W grupie buhajków najmniej otłuszczone były tusze mieszańców Phf x LIM, natomiast w grupie wolców mieszańców Phf x CH. Uwzględniając łącznie buhajki i wolce, to najmniejszym otłuszczeniem charakteryzowały się tusze mieszańców Phf x LIM. Przeliczona wartość 5 odpowiada klasie otłuszczenia 2. Uzyskane wyniki mogą ulec niewielkim zmianom,  ponieważ doświadczenie jest w toku.
PODSUMOWANIE: Mieszańce Phf x LIM uzyskały korzystniejsze niż mieszańce Phf x CH i Phf x HH wyniki podstawowych cech rzeźnych. Buhajki w porównaniu z wolcami uzyskały wyższą wydajność rzeźną, a pozyskane od nich tusze były mniej otłuszczone i lepiej uformowane. Wnioski: W warunkach półintensywnego opasu, opartego głównie o pasze gospodarskie wykorzystanie do opasu cieląt mieszańców rasy polskiej holsztyńsko-fryzyjskiej i limousine gwarantuje uzyskanie wartościowszych tusz niż gdy opas będzie dotyczył mieszańców rasy Phf z buhajami rasy charolaise lub hereford.

* Raport został opracowany w ramach Projektu i zawiera wyniki realizacji Projektu
Optymalizacja produkcji wołowiny w Polsce, zgodnie ze strategią „od widelca do zagrody” współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka 2007-2013 (POIG.01.03.01-00-204/09).